BOSTANCI, CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNİ ANLATTI
AK Parti Sapanca İlçe Başkanlığınca düzenlenen "Anayasa Değişikliği İle İlgili Bilgilendirme Toplantısı"nda konuşan İlçe Başkanı Nazmi Bostancı, "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi" hakkında bilgiler verdi.
Başkan Bostancı, 18 maddeden oluşan anayasa değişikliği paketini ve referandumu anlattı. Bostancı, "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi" ile sivil bir anayasa getirildiğini belirterek, "Sivil anayasa uzlaşmayı, demokrasiyi ve istikrarı getirecek" dedi.
ANAYASA MADDELERİ
Konuşmasında yeni anayasa maddelerini de tek tek anlatan Bostancı, şunları kaydetti:
"MADDE 1
Yargının bağımsızlığını ve tarafsızlığını hükme bağlıyor.
MADDE 2
Milletvekili sayısını 550'den 600'e çıkarıyor.
MADDE 3
Seçilme yaşını 25'ten 18'e indiriyor.
MADDE 4
TBMM seçimleri 4 yılda birden 5 yılda bire çıkıyor. TBMM ve cumhurbaşkanlığı seçimleri aynı gün yapılıyor. Cumhurbaşkanlığı seçiminde iki turlu sistem uygulanıyor.
MADDE 5
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin özelliği gereği güvenoyu ve gensoru uygulaması kalkıyor. Güvenoyunu bizzat seçimle millet veriyor. Millet cumhurbaşkanını kendi oyuyla seçtiği için, kurulacak hükümete de 5 yıllığına güvenoyu vermiş oluyor.
MADDE 6
Meclis denetlemesi "meclis araştırması", "genel görüşme" ve "yazılı soru" ile yapılıyor. Cumhurbaşkanı ve hükümet üyeleri için meclis soruşturması daha kapsamlı hale getiriliyor. Yazılı soruya 15 gün içinde cevap verilmesi mecburiyeti getiriliyor.
MADDE 7
Cumhurbaşkanı'nın adaylık ve seçim şartları tanımlanıyor. "cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir" hükmü kalkıyor. Cumhurbaşkanı siyasi parti üyesi olabiliyor. Cumhurbaşkanlığı süresi 2 dönemle, yani en fazla 10 yılla sınırlandırılıyor. Cumhurbaşkanlığı seçiminde partiler için aday gösterme şartları genişletilip kolaylaştırılıyor. Vatandaşlar da (100 bin imza ile) cumhurbaşkanı adayı gösterebiliyor.
MADDE 8
Yönetimde çift başlılık ortadan kalkıyor. Cumhurbaşkanı ile başbakanın yetkileri birleştiriliyor. Cumhurbaşkanı yürütmenin başı oluyor. Cumhurbaşkanı, yardımcılarını ve bakanları atama ve görevden alma yetkisine kavuşuyor. Üst düzey kamu yöneticilerini atama ve görevden alma yetkisine kavuşuyor. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma hakkı kazanıyor.
MADDE 9
Cumhurbaşkanı'nın "sorumsuzluğu" ortadan kalkıyor, "yetkili ama sorumsuz" olmaktan çıkıyor. Denetim ve cezai sorumluluk geliyor. Cumhurbaşkanı soruşturulabiliyor ve gerek görülürse yüce divana yollanıyor. Soruşturma açılan cumhurbaşkanı erken seçim kararı alamıyor. Yüce Divan'da mahkum olursa, cumhurbaşkanlığı görevi sona eriyor.
MADDE 10
Hükümeti cumhurbaşkanı kuruyor. Cumhurbaşkanı, bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabiliyor. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara denetim ve cezai sorumluluk getiriliyor. Tıpkı cumhurbaşkanı gibi, soruşturulabiliyor ve gerek görülürse yargılanabiliyorlar. Yasamayla yürütme ayrıldığı için, bakan olarak atanan milletvekilinin TBMM'deki vekilliği düşüyor.
MADDE 11
Cumhurbaşkanı'na ve TBMM'ye, seçimleri karşılıklı yenileme yetkisi tanınıyor. Bu durumda iki seçim birlikte yapılıyor. İki seçim aynı anda yenilendiği için, tek taraflı seçimlerin yenilenmesi söz konusu olamıyor. Cumhurbaşkanı seçimleri yenilerse kendi süresini de kısaltmış oluyor. Cumhurbaşkanı'na sadece ikinci dönemindeyse ve meclis tarafından seçimler yenilenmişse, bir kez daha aday olma hakkı tanınıyor. Birlikte seçimlerin yenilenmesi, kriz potansiyelini büyütmemenin ve uzlaşma arayışının güvencesi oluyor.
MADDE 12
Olağanüstü hal, 15 Temmuz hain darbe girişiminin sonuçları ve terör tehditleri de göz önüne alınarak, yeniden tanımlanıyor. OHAL ilanı yetkisi, yürütmenin başı olduğu için cumhurbaşkanına aktarılıyor. Cumhurbaşkanı OHAL ilanını ve OHAL kararnamelerini meclisin onayına sunuyor. Meclisin OHAL'i uzatma, kısaltma ya da kaldırma yetkisi bulunuyor. Meclisin bu konudaki denetleme gücü ve sorumluluğu ön plana çıkıyor.
MADDE 13
Askeri yargı tümüyle kaldırılıyor. Sadece disiplin mahkemelerine izin veriliyor. Yargıda birlik geliyor, asker ve sivil ayrımı ortadan kalkıyor.
MADDE 14
HSYK'nın yapısı ve seçim yöntemi değişiyor, adı Hakimler Ve Savcılar Kurulu (HSK) oluyor. HSK'nın 4 üyesi cumhurbaşkanı, 7 üyesi de TBMM tarafından seçiliyor. Üye seçiminde meclis iradesine ağırlık veriliyor. Yargı kurumu üyeleri arasında seçime dönük rekabet ve gruplaşma son buluyor, milletvekillerinin iradesi öncelik kazanıyor. Yeni düzenlemeyle FETÖ tipi yapılanmaların HSK'ya etki etme imkanı ortadan kaldırılıyor.
MADDE 15
Bütçe kanunu teklifini hazırlayıp TBMM'ye sunma yetkisi cumhurbaşkanına veriliyor. Cumhurbaşkanı'nın TBMM'ye kanun sunma yetkisi bütçe kanunuyla sınırlandırılmış oluyor. Bütçe kanunu mecliste görüşülüp karara bağlanıyor. Bütçe kanunu mecliste onaylanmazsa, hükümet bütçesiz kalmasın diye, öncelikle geçici bütçe yapılır. Bu da olmaz ise yenisi kabul edilene kadar, bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme oranına göre artırılarak yürürlüğe konuyor.
MADDE 16
Başbakanlık kurumu kalkıyor. Kanun teklif etme yetkisi sadece milletvekillerine ait oluyor. Silahlı kuvvetler Devlet Denetleme Kurulu'nun işleyişi içine alınıyor. Jandarma genel komutanı MGK üyesi olmaktan çıkıyor. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri anayasal yargı denetimine alınıyor. Sıkıyönetim uygulaması tarih oluyor.
MADDE 17
Cumhurbaşkanlığı ve meclis seçimleri 3.11.2019 tarihinde yapılacak. Cumhurbaşkanı ve meclis bu tarihe kadar görevine devam edecek. Halkoylamasından kabul sonucu çıkarsa, 6 ay içinde meclis gerekli kanuni düzenlemeleri yapacak ve yeni içtüzüğü çıkartacak. HSK üyeleri 30 gün içinde seçilecek ve kırkıncı günün ardından göreve başlayacak.
MADDE 18
Bu değişiklik paketindeki kimi hükümler ilk seçimlerin yapıldığı tarihte, kimileri ise seçim takviminin başladığı tarihte yürürlüğe giriyor. Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliği Resmi Gazete'de yayınlanır yayınlanmaz partili olabiliyor."
CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ
Ana başlıklar halinde "Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi" hakkında bilgiler de veren Bostancı, şöyle konuştu:
"KALICI SİYASİ İSTİKRAR
Seçimden mutlaka tek başına iktidar çıkacak. Siyasi istikrar kalıcı hale gelecek. İki seçim arasında (5 yıl) kesintisiz icraat olacak. Uzlaşma kültürü gelişecek. Hükümet kurulmama sorunu olmayacak. Hükümete güvenoyunu millet verecek.
HIZLI VE ETKİLİ İCRAAT
Hızlı ve etkili yönetim; ekonomik büyüme, refah ve kalkınmanın garantisi olacak. Hızlı karar alan, hızlı icraat ve reform yapan, etkin bir yönetim modeli oluşacak. Vatandaşlarımızın ihtiyaçlarını karşılayan, gelişmelere ayak uyduran, kurumların hızlı çalışmalarını sağlayan bir işleyiş hakim olacak. Bürokrasi azalacak, büyüme hızlanacak. 2023 ve ötesine uzanan hedeflerimiz ivme kazanacak.
GÜÇLÜ YASAMA GÜÇLÜ İCRAAT
Vesayet sistemi tamamen tasfiye edilecek. Yasama (Meclis) ve yürütme (hükümet) güçlenecek. Devletin gerçek sahibi millet olacak. Yönetimde çift başlılık ortadan kalkacak. Hükümet icraat yapacak, Meclis kanun yapacak ve hükümeti denetleyecek. Meclis ve hükümet gerçek anlamda ayrılmış olacak. Meclis ve hükümeti, her ikisini de millet seçecek ve denetleyecek.
GÜVENLİ VE HUZURLU TÜRKİYE
Güçlü hükümet, huzurun, güvenliğin ve özgürlüğün teminatı olacak. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi terörle mücadelemize güç katacak. Kurumsal yenilenme sayesinde güvenlik politikalarımız daha etkin şekilde işletilecek. Terörle etkin mücadele edilecek. Terör Türkiye'nin gündeminden düşürülecek. Güvenlik politikalarında hızlı ve etkin karar alınacak. İnsanımız özgürlüklerini güvenli bir ortamda yaşayacak.
GÜÇLÜ MECLİS GÜÇLÜ TEMSİL
Meclis asli işlevi olan yasa yapmaya odaklanacak ve hükümeti millet adına denetleyecek. Yasa teklifleri milletvekilleri tarafından verilecek, Meclis aynı zamanda seçilmiş Cumhurbaşkanı'nı ve kabinesini denetleyecek. Milletvekili, kendi seçmeniyle sürekli temas halinde olduğu için, halkın beklentileri kanunlara daha fazla yansıyacak. Kanun yapımında Meclis iradesi hakim olacak.
BİRLİK VE UZLAŞMA
Cumhurbaşkanı yüzde 50'nin üzerinde bir oy ile doğrudan halk tarafından seçileceği için, siyasette birliktelik artacak, kutuplaşma azalacak. Hükümet ve Meclisin uyumu önem kazanacak. Karşılıklı seçim yenileme yetkisi, hem Cumhurbaşkanı'nın hem Meclisin birlikte seçimleri yenilemesi anlamına geliyor. Birlikte seçimleri yenileme ihtimali, krizlerin uzlaşma yolu ile çözümünün yolunu açacak. Geçmişteki hükümet krizleri tarihe karışacak. Siyasette daha sorumlu, daha akılcı, daha uyumlu bir anlayış hakim olacak.
GÜÇLÜ YÖNETİM GÜÇLÜ TÜRKİYE
Güçlü hükümet sistemi, ülkemizi bölgesinde ve küresel siyasette daha etkili bir konuma yükseltecek. Bölgesel ve küresel barış ile istikrara katkımız artacak. Suriye'deki Fırat Kalkanı Operasyonu örneğinde görüldüğü gibi, uluslararası işbirliği ve terörle mücadele imkanları genişleyecek. Uluslararası sorunların çözümünde söz ve hak sahibi olmak konusunda elimiz güçlenecek. Öncü ülke olma hedefimiz, yeni yönetim sistemimizle birlikte daha kısa sürede gerçekleşecek. Sorun çözen, güçlü bir ülke olarak bölgede etkinliğimiz artacak."